Ðời người trong một câu
Ngày xưa, ở một vương quốc nọ, có một nhà vua muốn
thu thập những cái hay ở đời để dựng một nguyên tắc trị dân. Nhà vua ấy, ngay từ lúc lên ngôi báu đã giao cho một
viên đại thần cái trọng trách sưu tầm dưới các bầu trời xa lạ những tinh hoa rải
rác trong vũ trụ và những triết lý của cuộc đời.
Ba mươi năm đã trôi qua, vị vua thanh niên anh tuấn
ấy chờ đợi tóc đã điểm bạc. Lễ khánh thọ ngũ tuần đã cử hành long trọng trong
Hoàng cung. Lúc ấy, quan đại thần cũng vừa về với một đoàn lạc đà, bốn vó trắng
bụi đường xa, và trên lưng chất hơn nghìn pho sách quý mà ông đã có công kết tập
bấy lâu nay để dâng lên đức vua. Đức vua nói:
– “Trẫm đã nhiều tuổi rồi, tinh hoa của trời đất
nhiều đến thế. Trẫm làm sao xem hết. Khanh hãy mang về rút ngắn lại cho trẫm đủ
thời giờ xem.”
Ðoàn lạc đà lại chở những pho sách đi và mười năm
sau nữa, bộ sách rút ngắn lại còn năm trăm quyển được dâng lên ngự lãm. Nhà vua
vuốt chòm râu bạc phau ngần ngại phán:
– “Hãy còn nhiều quá. Tuổi trẫm đã lớn, đọc sao
cho kịp. Khanh chịu khó về gạn lọc một lần nữa những tư tưởng huyền diệu trong ấy”.
Viên đại thần tận trung không hề nghĩ đến số năm
tháng đã tàn tạ trên đầu, lui về một nơi u tịch kết tinh kho tư tưởng theo yêu
cầu của nhà vua.
Sau năm năm triền miên, với bao nhiêu tinh hoa và
tư tưởng cổ kim đông tây, viên quan già nua mừng rỡ khi thấy kết quả: năm trăm
cuốn dồn lại chỉ còn một pho sách dầy. Một pho sách dầy chứa tất cả triết lý của
muôn cuộc đời!
Cuốn sách dầy ấy, một buổi sớm được mang vào ngự
lãm. Nhưng nhà vua đã nằm yên trên giường bệnh, chung quanh ngự y chầu chực.
Vừa mở mắt nhìn vị đại thần tận tâm và cuốn sách
quý giá. Một nụ cười nhàn nhạt nở trên môi vua như ánh hoàng hôn. Vua thở ra một
giọng yếu nhỏ, viên đại thần quỳ xuống lắng tai đón lấy:
– “Trẫm yếu lắm, một trang sách còn chưa thể xem
được huống là cả cuốn… Song trước khi nhắm mắt, trẫm háo hức muốn biết qua những
tư tưởng gì, những triết lý gì, đã chi phối cả đời người, đã điều khiển cả một
vận mệnh… Khanh khá rút ngay quyển sách này thành một câu hay vài chữ cho trẫm
xem kịp và đủ sức hiểu…”.
Nét mặt viên đại thần trở nên trầm ngâm và hai mắt
già nheo lại. Tử thần đã chờn vờn đâu đó. Các ngự y cúi đầu trước số mệnh. Nhà
vua nằm yên khắc khoải chờ. Thời gian như ngừng hẳn lại. Không khí trở nên nặng
nề và nghiêm trọng. Vàng son nội điện tự nhiên cũng hóa rầu rĩ. Mọi người chăm
chú và kính cẩn nhìn viên đại thần đang lặng lẽ đem cuộc đời thu vào một câu.
Sau một hồi suy nghĩ, viên đại thần từ từ bước đến bên án. Cả bộ Văn phòng tứ bảo
hình như run khi bàn tay già đưa ra.
Bàn tay kính cẩn nâng cây bút, và nhẹ nhàng vạch
trên mảnh hoa tiên những nét buồn lung linh tóm tắt tinh hoa của một đời người.
Mọi người đều ngó theo. Thần chết lúc ấy đã chập
chờn đầu long sàng. Ðã mấy lần nhắm mở, Vua mới cất được mấy tiếng cuối cùng:
“SANH LÃO BỆNH TỬ”.
Bài học: Những triết
lý, tư tưởng trong nhân gian tuy nhiều, nhưng cũng không ra ngoài bốn chữ
“Sinh, lão, bệnh, tử”. Bởi mọi lý thuyết, triết lý đều xuất phát từ cuộc sống
con người, và nhằm mang lại an vui, hạnh phúc cho con người. Đức Phật cũng vậy,
ngài vì giác ngộ quy luật sinh, lão, bệnh, tử, mà quyết chí xuất gia cầu đạo,
nhằm giác ngộ, đạt đến hạnh phúc, thoát ly sinh tử, và chỉ dạy đạo giải thoát
cho mọi người, nhằm mang đến cảnh giới hạnh phúc tối thượng cho nhân loại, đó
là Niết bàn.
(Trích: Những mẩu chuyện Phật giáo dành cho thiếu nhi - tập 2)
