Khai bút đầu năm

Nhân dịp Xuân mới, xin chúc mọi người vạn sự tốt lành, thân tâm an lạc, gặp nhiều may mắn và tràn đầy hạnh phúc! Xin có đôi dòng Thơ mừng Xuân mới gọi là khai bút đầu năm, để mọi người cùng đọc cho vui mấy ngày Xuân.

Mừng Xuân Nhâm Thìn

"Rồng tiềm phục bốn phương trời ẩn hiện
Thần Kim Quy phiêu dạt bãi Thanh Giang
Lúc hồn nước phiêu linh trời lãng đãng
Buổi Xuân về hò hẹn phút đăng quang" (*)

Xuân đã tới, rồng thiêng đang chuyển động
Gió tự do đang thổi bốn phương trời,
Hồn phục hưng đang réo gọi bao người
Đàn chim Việt hãy dang đôi cánh rộng...

Bay khắp trời xua đi bao ác mộng
Xiết tay nhau, kìa lịch sử chờ trông
Hãy sống dậy tinh thần nòi Bách Việt
Hỡi lịch sử bốn ngàn năm lẫm liệt.

Hãy đứng lên những người con tuấn kiệt
Cùng xoá tan những oan nghiệt yêu tà,
Để gió Xuân về làm mát lòng ta
Và sưởi ấm những ước mơ mãnh liệt...

Xuân về cất tiếng gọi mời
Muôn đàn chim Việt đáp lời núi sông,
Cùng nhau trên dưới một lòng,
Rồng thiêng cất cánh, ước mong vuông tròn,
Mùa Xuân tô thắm nước non
Tương lai tươi sáng, vẹn toàn quê hương...

PQT
Xuân Nhâm Thìn - 2012

(*) Thơ Phạm Trường Linh

XUÂN NHỚ BỐ

XUÂN NHỚ BỐ

Bố ơi, xuân lại đến rồi,
Ngước nhìn di ảnh lòng bồi hồi đau
Con về chưa được bao lâu
Bố ra đi, để nỗi sầu vấn vương
Xuân về, mai rực nẻo đường
Nhà nhà náo nức, phố phường đông vui
Nhà mình vắng Bố, kém vui
Bánh chưng ai nấu? chuyện vui ai cười?
Cửa nhà vắng vẻ, Bố ơi!
Tách trà còn đó, Bố thời ở đâu?
Giao thừa, nhớ cảnh cùng nhau
Thắp hương cúng khấn, nguyện cầu an vui
Tết này, Bố đã xa rồi
Đến chùa, con nguyện Bố thời bình an
Gia đình hạnh phúc an khang
Xuân về mong khắp thế gian an lành
Mùa xuân Di Lặc… đến nhanh
Mai vàng nở thắm, đầy cành lộc xuân…

14-1-2012

Vai trò và trách nhiệm

Đầu năm đọc sách Phật để tâm hồn an tịnh và lòng nhẹ nhàng hơn. Dưới đây là 1 đoạn viết về vai trò và trách nhiệm của cá nhân trong xã hội theo tinh thần Phật giáo. Bài viết cho thấy khái niệm Tự Do là rất quan trọng trong xã hội hiện đại, và cả trong việc tu tập, nhưng cần hiểu cho đúng nghĩa của tự do cá nhân trong mỗi tương quan với vai trò và trách nhiệm của mỗi người trong xã hội để có được sự an bình trong tâm hồn. Mời mọi người cùng đọc.

_______________________

Vai trò và trách nhiệm của cá nhân trong xã hội

Trong 1 bài giảng đặc biệt cho Phật tử Sigalaka, Đức Phật chỉ ra những giá trị nền tảng hình thành nên cấu trúc vững chắc của các mối quan hệ xã hội. Một số trong các mối quan hệ thường gặp trong cuộc sống đã được đề cập, như : quan hệ với cha mẹ, vợ chồng, con cái, bạn hữu, đồng nghiệp và các vị thầy tâm linh. Mỗi vai trò đó đều chứa đựng những trách nhiệm và bổn phận cụ thể, mà theo như bài giảng đã nêu rõ, chúng cần phải được nhận ra và tôn trọng để duy trì an bình trong cuộc sống.

Trong thời hiện đại, chúng ta thấy có 1 phong trào hướng đến việc gia tăng nhận thức về quyền con người. Mối quan tâm về tự do cá nhân này đã làm nổi bật nhiều sự áp bức và bất công trên toàn thế giới. Tuy nhiên, trong những xã hội khá giả hơn, hiện nay đang có xu hướng quá nhấn mạnh đến vị trí cá nhân, điều này có thể được phóng đại như là một cái nhìn sai lầm về tự do. Chúng ta thường khẳng định rằng điều chúng ta tin tưởng là các quyền căn bản để mưu cầu an vui, thể hiện cảm xúc và hành động theo mong muốn của ta – nhưng nếu nhận thức mình như là 1 phần của cộng đồng trở nên bị xem nhẹ, hay mất đi, thì sẽ dẫn đến những kết quả tai hại dưới dạng sự cằn cỗi về tình cảm hay tinh thần nào đó. Rất nhiều người chiến đấu vất vả để giải phóng họ khỏi bất hạnh đã bao bọc lấy tự ngã của họ.

Trong truyền thống Phật giáo, để tôn trọng nhiều quy tắc khác nhau của gia đình, quan hệ hôn nhân và các mối quan hệ khác không đơn giản có nghĩa là tuân theo những tiêu chuẩn xa xưa hay các tập tục văn hóa đã lỗi thời. Sự thật là trong rất nhiều bài giảng của Phật giáo đều nhằm tăng trưởng chánh niệm tỉnh thức về mối quan hệ này, và được phát triển thành tinh thần tương tức. Bởi nếu chúng ta sẳn lòng chấp nhận và làm việc trong giới hạn của các mối quan hệ xã hội, chúng có thể cung cấp không gian hay điểm tập trung để chúng ta vượt qua.

Mặc dù cảm hứng tinh thần của chúng ta bao gồm những l‎ý tưởng trừu tượng hoặc hứng khởi về tình yêu và hòa bình, thực tập thực tế phải bắt đầu với những người xung quanh trong cuộc sống của ta. Nếu chúng ta đơn giản xem các bổn phận xã hội như là những giới hạn hay là thứ không cần thiết, hay miễn cưỡng trong các mối quan hệ của chúng ta, thì sự tìm kiếm tự do của chúng ta đã không hoàn toàn đặt nền tảng trên kinh nghiệm thông thường của con người, và chúng ta không thấy được sự thật. Điều này có thể hướng năng lượng của chúng ta ra khỏi bản chất tự nhiên của con người là tham dự thật sự vào tiến trình sống.

Khéo léo thiết lập mối quan hệ trong phạm vi định chế xã hội vì vậy là một cơ hội để từ bỏ nỗ lực điều chỉnh thế giới xung quanh, mà thay vào đó là mở ra và nhận thức rằng chúng ta là 1 phần của thực tại lớn hơn.

(Nguồn: sưu tầm từ Internet)

Trăng và Xuân

Trăng và Xuân

Phạm Trường Linh

Gởi cho con những giòng thơ,
Như giòng máu tự ngàn xưa chảy về,
Núi sông ngàn dặm sơn khê,
Cha ông ký thác lời thề nước non,

Trăng trầm cửa Hát, lòng son,
Anh trăng Như Nguyệt, sóng cồn âm vang,
Bãi chông trên Bạch Đằng Giang,
Là hồn Tướng Sĩ nhục mang trong lòng,
Kể từ dậy khói Lam Sơn,
Giữa đêm biên ải, núi rừng Chí Linh,
Bình Ngô Đại Cáo rập rình,
Lửa Thăng Long, khói kinh thành đêm xuân,
Đống Đa phơn phớt hồn quân,
Bình Thanh thệ chúng, mùa xuân kiêu hùng,

Trăng vẫn tỏ giữa mịt mùng đêm tối,
Xuân ngàn năm, xuân vẫn chưa phai,
Trăng và Xuân nỗi u hoài,
Anh trăng lịch sử còn dài tình xuân.

Tiếng chuông tặng người

For whom the bell tolls

(John Donne)

No man is an island,
Entire of itself.
Each is a piece of the continent,
A part of the main.
If a clod be washed away by the sea,
Europe is the less.
As well as if a promontory were.
As well as if a manor of thine own
Or of thine friend's were.
Each man's death diminishes me,
For I am involved in mankind.
Therefore, send not to know
For whom the bell tolls,
It tolls for thee.

____________________

Tiếng chuông tặng người

Không ai - ốc đảo tự thân
Mỗi người ấy chính một phần thế gian
Ta là một giữa muôn vàn
Một phần của quả đất ngàn mến thương

Chẳng may, đất lở đại dương
Địa cầu bị khuyết, bị thương một phần
Chẳng may, ai đó vãn phần
Lòng ta cũng nhói, bần thần, xót xa
Bởi người xa lạ với ta
Cùng chung máu đỏ một nhà thế gian

Thế nên, mượn tiếng chuông vang
Đánh lên một tiếng tỏa lan xa gần
Cho người dẫu lạ hay thân
Cùng nghe được tiêng chuông ngân đồng đều…

(dịch thơ “For whom the bell tolls” của John Donne)

Thành công vĩ đại là thành quả của lao động vĩ đại

Great success is the fruit of great labour

Generally speaking, the life of all truly great men has been a life of intense and incessant labour. They have commonly passed the first half of life in the gross darkness of indigent humility, overlooked, mistaken, contemned by weaker men; thinking while others slept, reading while others rioted; and then, when their time was come, and some little accident has given them their first occasion, they have burst out into the light and glory of public life, rich with the spoils of time; then do the multitude cry out “a miracle of genius !”Yes, he is a miracle of genius, because he is a miracle of labour; because, instead of trusting to the resources of his own single mind, he has ransacked a thousand minds; because he makes use of the accumulated wisdom of ages….

Sidney Smith

Thành công vĩ đại là thành quả của lao động vĩ đại

Nói chung, cuộc đời của tất cả những người thật sự vĩ đại là một cuộc đời làm việc tràn đầy nhiệt huyết, không hề ngừng nghỉ. Họ thường trải qua một nửa đầu cuộc đời trong màn đêm mênh mông với sự khiêm tốn nhún nhường của những kẻ khốn cùng “mắt mù mặt cúi” bị những kẻ kém cỏi xem thường, ngộ nhận, khinh khi; họ suy nghĩ trong khi những người khác đã ngủ yên, họ đọc sách trong khi những kẻ khác ăn chơi trác táng; và sau đó, khi thời điểm đến, và vài cơ duyên nhỏ đã cho họ cơ hội đầu tiên, họ nhanh chóng bật sáng, vinh quang trong đời sống xã hội, làm giàu kiến thức và kinh nghiệm bằng tận dụng thời gian; sau đó, thiên hạ sẽ thốt lên : “Sự mầu nhiệm của thiên tài” .
Vâng, anh ta là một thiên tài kỳ diệu, bởi anh ta là người lao động kỳ diệu, và thay vì tin tưởng vào nguồn tri thức đơn độc của mình, anh ta đã lục tìm cả ngàn tư tưởng, bởi anh ta đã tận dụng được trí tuệ tích luỹ trong nhiều thời đại …

(sưu tầm)

Vẫn sáng trong tăm tối

Vẫn sáng trong tăm tối

Phạm Trường Linh

Trước cửa tương lai, chọn nghề thầy giáo
Chẳng vì công danh chẳng vì cơm áo,
Chỉ vì tương lai và niềm hy vọng
Hôm nay trồng người cho trăm năm sau...

Đó là nghiệp chẳng phải nghề kiếm sống
Lòng con buôn sao hiểu được lòng thầy
Đời tuy khó ta sống thanh bần vậy
Đạo lương sư chỉ biết giữ lòng ngay

Cánh hoa sen dễ gì bùn vẩn đục,
Mặc dù sen vẫn sống giữa ao lầy
Đời có hiểu hay không, ta cũng mặc
Tự ngàn xưa, phú quí có bao thầy

Và tâm sự cả một bầu nhiệt huyết
Trong trái tim, mạch sống ta dâng đầy
Ta gởi đến cho tuổi xanh băng tuyết,
Những hồn thơ trong sáng và thơ ngây,

Bao tinh hoa lấy ra từ cuộc sống,
Đãi lọc từ lịch sử bốn nghìn năm,
Để nuôi dưỡng những mầm xanh hy vọng,
Trong mỗi trái tim, mỗi ánh lửa hồng,

Ta chuyển đến em những vần thơ rực lửa,
Hai Bà Trưng, Lê Lợi đến Quang Trung,
Từ Đinh, Lý, Trần vàng son rạng rỡ,
Đến hôm nay tổ quốc vẫn anh hùng.

Đây những trái tim tình yêu tha thiết,
Đau số phận người, ta khóc với Nguyễn Du,
Thương Thuý Kiều giọt nước mắt nghìn thu,
Từ Kim Trọng đến Thúc sinh, Từ Hải,

Những đớn đau từ ngàn xưa vọng lại,
Kết tinh bằng máu huyết của thời gian,
Trong ngục tù tăm tối giữa nhân gian,
Nỗi lòng cụ Phan, thi ca người ái quốc.

Mỗi lời thơ từ đáy hồn non nước,
Ta ân cần trân trọng gởi cho em,
Cả máu tim mình trăn trở ngày đêm,
Cả khát vọng tuổi xuân bao tươi thắm,

Ta hãnh diện làm thầy cao quí lắm,
Dù khó khăn, không mặc cảm hơn thua,
Giữa giòng đời vẩn đục, chen đua,
Vẫn giữ được tấm lòng trong gương sáng,

Lời xưa đó, như vầng trăng toả rạng,
“Giang tâm như kính tĩnh vô trần”
Thế sự, nhân tình đổi trắng thay đen,
Thầy vẫn là ngọn đèn sáng trong tăm tối…

Đạo Phật giữa lòng người Việt

Đạo Phật giữa lòng người Việt

(Thạc sĩ Phạm Văn Cảnh)

Đạo Phật với tâm hồn người dân Việt chúng ta đã bao đời gắn bó, như tế bào, như hơi thở, là tình tự dân tộc, từng chia ngọt sẻ bùi trong mọi bước thăng trầm lịch sử. Mỗi khi vận nước nguy nan, sóng to gió lớn, thì tinh thần bất khuất quật khởi của dân tộc lại như ngọn thủy triều dâng lên, thể hiện lòng yêu nước mà chiến đấu, đó cũng chính là tinh thần vô úy của đạo Phật; mỗi khi gặp nghịch cảnh, không thuận lợi cho việc phát triển đất nước và đạo pháp, thì đạp Phật vẫn tùy duyên bất biến, giữ vững niềm tin và đức vô úy, cũng như dùng trí tuệ Bát Nhã, xóa bỏ vô minh thù hận tham si, để cứu độ chúng sinh vượt khỏi sông mê.

Có khi, gặp thuận cảnh, thì đạo Phật lại tham gia triều chính, quốc sự... tùy duyên hóa độ, mở ra những trang sử vừa rực rỡ của chiến công, vừa đầy lòng nhân ái của tình người và đại nghĩa. Triều Lý nước ta đã có những vị chân tu làm quốc sư, các vị quan lại là Phật tử, kiến thiết đất nước, xây dựng nhân sinh quan trên tư tưởng đạo Phật làm cho đất nước được phú cường, nhân dân hạnh phúc. Triều Trần, nước ta có vị anh hùng, Trần Nhân Tông lại là một thiền sư đắc đạo, mở ra cả một giòng thiền... Văn hóa của đạo Phật và văn hóa của dân tộc ta gắn bó với nhau hơn bao giờ hết.

Không chỉ dừng lại trong hạnh từ bi hay lòng nhân nghĩa, mà tinh thần vô úy, đại hùng đại lực còn kết hợp với tình yêu đất nước đã khiến các triều đại này lập nên bao chiến công hiển hách, để lại cho con cháu niềm kiêu hãnh ngàn đời : đánh Tống bình Chiêm, mở mang bờ cõi... Ba lần phá tan đạo quân Nguyên hung hãn và tàn bạo bậc nhất trong lịch sử chiến tranh xâm lược của loài người.

Cũng từ cái nôi của thời văn hóa thăng hoa Lý Trần mà các trào lưu tư tưởng đã ra đời : Sự xuất hiện của hai phái Thiền Thảo Đường (dưới triều Lý), Thiền Trúc Lâm (dưới triều Trần)... cùng với các tác phẩm văn hóa tiêu biểu, như : Chiếu Dời Đô, Nam Quốc Sơn Hà, Hịch Tướng Sĩ, Khóa Hư Lục, Lĩnh Nam Chích Quái, Việt Điện U Linh Tập, Thiền Uyển Tập Anh... đã đánh dấu thời kỳ sáng tạo rực rỡ của văn hóa Việt. Không chỉ trên lĩnh vực tư tưởng, mà cả các tác phẩm binh thư võ công kiệt xuất, như : An Nam Hành Quân Pháp (đời Lý), Vạn Kiếp Bí Truyền Thư, Binh Thư Yếu Lược... (Trần Hưng Đạo), thể hiện sự độc sáng của dân Việt trên cơ sở tư tưởng đạo Phật, kết hợp cùng tinh thần Khổng và Lão giáo.

Thế cho nên không ai còn hoài nghi về sự gắn bó, thủy chung giữa tư tưởng đạo Phật và văn hóa Việt. Nó hòa quyện, chia sẻ với nhau trên suốt hành trình lịch sử, lúc nào đạo Phật hưng vượng thì đất nước được thái bình thịnh trị, lúc nào đạo Phật suy vi, gặp pháp nạn... thì vận nước cũng đảo điên.

Về nền văn học dân gian, chỉ xem qua kho tàng cổ tích Việt Nam (1), chắc không ai ngạc nhiên về hình ảnh của ông Bụt xuất hiện ở khắp mọi nơi, như một cái gì gần gũi gắn bó với tâm hồn Việt Nam từ rất sớm... Chỉ mỗi khi nguy nan, nhọc nhằn đau khổ, ức hiếp, bất công và tai nạn... thì ngọn gió từ bi trong lành, giọt nước cành dương tươi mát, lại xuất hiện trong mỗi hoạn nạn nhân gian để cứu khổn phò nguy, trừ tai giải họa... qua hình ảnh ông Bụt. Bụt trong Tấm Cám, Cây Tre Trăm Đốt, trong Chử Đồng Tử... và hầu hết các truyện cổ tích Việt Nam. Bụt khắp mọi nơi, trong nỗi đau khổ của nhân gian đều chờ đợi Bụt hiện ra... thật kỳ diệu lạ lùng...

Trong kho tàng ca dao có vô số câu dẫn chứng tư tưởng đạo Phật, về thuyết nhân quả, ở hiền gặp lành, làm ác gặp dữ, quả báo nhãn tiền, tu là cội phúc... chỉ cần dẫn một vài câu cũng chứa đủ cả triết lý thâm sâu lẫn thực hành ứng dụng:

Dẫu xây chín vạn phù đồ,
Không bằng làm phúc cứu cho một người

hoặc:

Không thờ lạy Phật trong nhà,
Lại đi thờ những quỷ ma ngoài đường.

hoặc:

Thứ nhất là tu tại gia
Thứ nhì tu chợ, thứ ba tu chùa...

Theo các tài liệu nghiên cứu lịch sử gần đây, thì Đạo Phật đã đến với người Âu Lạc từ 240 năm trước Tây Lịch, vào thời đại Hùng Vương, qua các thương nhân Ấn Độ, Trung Á... bằng "con đường đồng cỏ", và các giòng sông Cửu Long (phát nguyên từ Tây Tạng), Hồng Hà, Hắc Giang... tiếp đó lại với "con đường hồ tiêu", trục lộ giao thông đường biển của các thương nhân vùng Địa Trung Hải, Trung Cận Đông, Ấn Độ sang buôn bán với Champa và người Giao Chỉ, sau đó đạo Phật mới đến bằng con đường lục địa từ Trung Quốc truyền sang... (2)

Thế cho nên, tư tưởng Phật đã mọc mầm bén rễ từ rất lâu đời, là nguồn trợ duyên đắc lực cho sự phát triển mọi mặt của nước ta.

Nhưng giòng sống Việt không phải lúc nào cũng thăng hoa, thuận lợi cho sự phát triển, mà bản thân xã hội ta, từ sau thế chiến, đang rơi vào một tình trạng phân hóa, diễn biến phức tạp. Qua bao biến chuyển của thời đại, giờ đây một thứ văn minh hình thức đang ngự trị : tư tưởng thực dụng chủ nghĩa, mâu thuẫn giữa các ý thức hệ ngoại lai, sự sùng bái đồng tiền và vật chất nói chung, lòng ham mê hư danh bổng lộc, sự đảo lộn cương thường, phong hóa, sự phủ nhận các giá trị truyền thống, sự tha hóa của cá nhân, xuống cấp nhân cách của con người thời đại... tất cả thực trạng đó, đòi hỏi mỗi người dân Việt phải tìm hiểu lại cội gốc tư tưởng tinh hoa Việt, uống lại suối nguồn của lòng yêu thương vô ngã, của tinh thần từ bi trí tuệ, xây dựng nhân cách cao thượng của đạo Phật, đạo lý Đông Phương... để tu dưỡng mình và nhập thế trong hoàn cảnh hiện tại, làm những nhân tố phát triển cho thời đại mới, thức tỉnh lòng người, và đốt lên ngọn lửa tâm trong lành tươi mát... cho đất nước, giang sơn Việt, để mong còn có cơ hội thịnh vượng, thăng hoa...

---

Chú thích:
(1) Kho tàng Truyện Cổ Tích Việt Nam - Nguyễn Đổng Chi, NXB. KHXH, Hà Nội, 1972.
(2) A Correlated History of The Far East - Maria Penkala - Tokyo, 1966.

Tưởng nhớ cha

Tưởng nhớ cha

Đâu còn ai để con phải về sớm
Nên con làm việc tối hơn
Con không ngờ
Cả bầu trời sụp đổ
Chỗ dựa nay đâu rồi
con lảo đảo
độc hành !

Đâu còn ai để con khoe thành tích,
Những gì con đạt được,
Có cần nữa không,
Chut hư danh ảm đạm
Xưa,
Mỗi lần vẻ vang,
Có cha cho con hãnh diện,
Con đã lên một đỉnh
đứng ở một độ cao,

Bao câu chuyện thế sự,
con người, nước non, thời đại
Vị sĩ quan già
Rung hàm râu bạc,
Nay còn đâu !

Hành trình hôm nay,
Vốn liếng của cha,
Nỗi cô đơn thăm thẳm,
Đêm mịt mùng phía trước,
Con đi !

Phải,
Con không đau khổ nữa
Nguyễn Trãi trở về lo việc nước,
Nhát gươm chém xuống đá,
Phân minh.

Gaté, gaté paragaté, parasangaté, bodhishivaha

(Phạm Trường Linh)

KHÓC BỐ

KHÓC BỐ

Tưởng nhớ hương hồn Bố,
Cầu mong Bố sớm siêu sanh miền Cực Lạc

Bố ra đi quá bất ngờ
Để con ở lại ngẩn ngơ cõi lòng
Bố ơi, bố có biết không
Công ơn nuôi dưỡng những mong báo đền
Lời xưa nhớ mãi không quên
Tấm gương bố sống thảo hiền xưa nay
Hiếu trên, nhường dưới, thẳng ngay
Lo toan chu đáo, tròn đầy trước sau,
Con nguyền tiếp nối theo sau,
Giúp người, gieo hạt giống màu thiện chân
Quyết lòng báo đáp một phần
Công lao khó nhọc, mười ân sinh thành
Mong cho bố đặng siêu sanh
Về miền Cực lạc, an lành yên vui
Linh thiêng, bố hãy mĩm cười
A Di Đà Phật, Bố ơi… hướng về!

PQT