Chuyện con chó
Thuở xưa, khi vua
Brahamadatta đang trị vì ở Ba-la-nại, Bồ-tát do duyên hành động lợi ích cho bà
con như vậy, được sanh làm con chó đầu đàn rất thông minh, sống trong một nghĩa
địa lớn với đàn chó hàng trăm con vây quanh.
Một hôm, vua ngự lên xe
được trang hoàng đẹp đẽ, được kéo bởi những con ngựa Sindh giống quý, đi đến
khu vườn, trọn ngày vui chơi tại đấy, và khi mặt trời lặn, vua mới trở về
thành. Yên cương của xe vẫn mắc vào xe, và quân hầu để xe trong sân hoàng cung
trọn đêm. Ban đêm, trời mưa, yên cương bị ướt. Các con chó nhà vua thuộc nòi
giống tốt, từ trên lầu đi xuống, nhai ăn da và dây cương chiếc xe ấy. Hôm sau,
họ báo cáo với vua:
- Thưa Thiên tử, từ
những miệng cống chui vào, các con chó đã nhai ăn da và dây cương chiếc xe.
Vua nổi giận, ra lệnh
giết tất cả chó mà họ thấy được. Từ đấy trở đi, khởi lên tai nạn lớn cho loài
chó. Chúng chạy trốn vào nghĩa địa và đến bên cạnh Bồ-tát. Bồ-tát hỏi:
- Các con tụ họp đông ở
đây vì duyên cớ gì?
Chúng đáp:
- Trong nội thành, da và
dây cương của chiếc xe vua bị chó nhai ăn. Vua tức giận ra lệnh tàn sát chúng
con. Nhiều anh em con bị giết hại. Cuộc khủng bố lớn đã khởi lên.
Bồ-tát suy nghĩ:
"Tại một chỗ được bảo vệ như vậy, các con chó ở ngoài không có cơ hội để
vào. Ðây là việc làm của đàn chó giống tốt trong nội cung. Nay những con có tội
không gặp việc gì, còn những con vô tội lại bị giết. Ta hãy cho vua thấy những
con chó có tội kia và cứu mạng sống cho bà con vô tội của ta.
Bồ-tát an ủi:
- Các con chớ sợ, ta sẽ
làm cho các con hết sợ hãi. Hãy chờ ở đây cho đến khi ta yết kiến nhà vua.
Rồi ngài hướng tâm đến
các Ba-la-mật, đặt hạnh từ bi lên hàng đầu, ngài nguyện: "Không một ai dám
quăng đá hay gậy để hại ta". Rồi Bồ-tát một mình đi vào thành.
Sau khi ra lệnh sát hại
các con chó, vua ngồi một mình trong pháp đình. Bồ-tát đi đến đây, nhảy thẳng
đến dưới chỗ ngồi của vua. Các người hầu cận của vua cố gắng hết sức đuổi ra,
nhưng vua ngăn lại. Bồ-tát nghỉ một lát, từ dưới ghế đi ra, đảnh lễ vua rồi hỏi:
- Có phải Ðại vương sai
giết hại các loài chó?
- Phải, chính ta.
- Lỗi của chúng là gì,
thưa bậc nhơn chủ?
- Chúng nhai ăn đồ da
phụ tùng và dây cương ở xe của ta!
- Ngài có biết những con
nào đã ăn đồ da không?
- Ta không biết.
- Không biết những con
chó nào đã ăn đồ da, lại ra lệnh giết, như vậy không phải lẽ, thưa Ðại Vương.
- Vì các con chó đã ăn
đồ da ở xe ta, nên ta ra lệnh tàn sát tất cả con chó thấy được.
- Các người của ngài
giết tất cả chó hay có tha chết một số chó?
- Những con chó nòi
giống tốt trong cung của ta được khỏi chết!
- Tâu Ðại vương, vừa rồi
ngài nói ra lệnh giết tất cả con chó mà họ thấy được vì chúng đã ăn đồ da ở xe
của ngài. Nhưng nay ngài lại nói những con chó giống tốt trong cung của ngài
được khỏi chết! Sự việc là vậy, ngài đã thực hành theo bốn sở hành vô lý: thiên
vị, ghét bỏ, ngu si và sợ hãi. Hành động vô lý như vậy là không chính đáng,
không phải là phép vua. Vì vua, trong khi xử kiện, cần phải giống như cán cân.
Nay các con chó nòi giống tốt được khỏi chết, còn các con chó yếu đuối lại bị
giết. Sự việc như vậy, thì đây không phải sự giết hại không thiên vị tất cả
loài chó mà chỉ là sự giết hại các loài chó yếu đuối thôi!
Nói xong, bậc Ðại Sĩ,
với âm thanh dịu ngọt bảo vua:
- Tâu Ðại vương, sở hành
của ngài không phải là công lý.
Rồi thuyết pháp cho vua,
Bồ-tát đọc bài kệ này:
Những con chó lớn lên
Trong cung điện nhà vua,
Thuộc loài nòi giống tốt,
Có dung sắc, sức mạnh,
Chúng khỏi bị giết hại.
Chỉ chúng tôi bị giết.
Ðây không giết tất cả;
Chỉ giết kẻ yếu hèn.
Trong cung điện nhà vua,
Thuộc loài nòi giống tốt,
Có dung sắc, sức mạnh,
Chúng khỏi bị giết hại.
Chỉ chúng tôi bị giết.
Ðây không giết tất cả;
Chỉ giết kẻ yếu hèn.
Nghe Bồ-tát nói, vua bèn
hỏi:
- Này chó hiền trí,
ngươi có biết ai đã ăn da ở xe ta không?
- Vâng, tôi có biết
- Ai đã ăn?
- Chính những con chó
nòi giống tốt trong cung của ngài!
- Làm thế nào biết được
chúng đã ăn?
- Tôi sẽ nêu rõ chính
chúng đã ăn.
- Này chó hiền trí, hãy
nói rõ đi.
- Hãy cho gọi các con
chó nòi giống tốt trong cung của ngài, cho đem một ít nước sữa và cỏ dabba đến
đây.
Vua làm theo lời yêu
cầu. Rồi bậc Ðại Sĩ nói:
- Hãy cho nghiền nát cỏ
này trong nước sữa và cho những con chó ấy uống.
Vua làm theo như vậy.
Khi đang uống, các con chó liền nôn ra những miếng da.
- Ôi! Thật giống như đức
Phật toàn tri xử kiện!
Vua reo mừng, liền tỏ
lòng tôn kính Bồ-tát bằng cách dâng cúng cái lọng trắng. Nhưng Bồ-tát thuyết
pháp cho vua với mười câu kệ về pháp hành, mở đầu với câu:
- Hãy hành Chánh pháp!
Thưa bậc Ðại vương thuộc dòng Sát-đế-lỵ, từ nay trở đi, Ðại vương chớ phóng
dật!
Sau khi khuyên nhà vua
giữ Năm giới, Bồ-tát trả lại vua cái lọng trắng.
Nghe lời bậc Ðại Sĩ
thuyết pháp, vua tha chết cho mọi loài chúng sanh, rồi ra lệnh cung cấp cho tất
cả loài chó, bắt đầu từ Bồ-tát, cơm ăn thường xuyên giống như thức ăn của vua.
Tuân theo lời Bồ-tát khuyến giáo cho đến trọn đời, vua làm các phước đức như bố
thí, giữ giới v.v..., vì vậy sau khi mạng chung, vua sanh lên cõi trời. Lời
"Khuyến giáo của con Chó" tồn tại đến mười ngàn năm. Còn Bồ-tát sống
đến hết thọ mạng, rồi đi theo nghiệp của mình.
Thời
ấy, nhà vua là Ànanda, hội chúng của đức Phật là bầy chó hiền lành, còn con chó
hiền trí là Như Lai vậy.
(Nguồn: Những mẩu chuyện PG dành cho thiếu nhi - tập 3)
